Warraaqsa Xiqqaa
Galaanni bakka bulu hin beekne dhakaa gangalchee deema.
Mammaaksa Keenya
Bitadhaa!
Haajamee jajjabeessaa!
Hubachiisa: Barruun kun waggoota muraasa dura marsariitii ‘Hin Mukaahinaa’ jedhamu irratti kan maxxanfamee turee dha. Yeroo ammaa marsariitiin sun dalagaa irra waan hin jirreef, barruuleen achi irra turan gara kanatti godaansifamaa jiru.
Barruu har’aa kana gaaffiilee muraasa si gaafachuudhaan eegala.
Moobaayila kee irra appilikeeshinoota meeqatu jira? Meeqaan isaaniitti dhimma baata? Waanta (meeshaa kamiin iyyuu) yeroo ta’e bitatte yookaan nama irraa argatte garuu immoo kan itti hin fayyadamne, bakka inni jiru illee barbaacha meeqan kan argitu mana kee keessa jiraa? Waanuma jiru natti fakkaata-deebii isaa sumaafan dhiisa. Beekumsa fi dandeettii addaa kan dhimma itti hin baane, kan kee ta’uu isaa iyyuu kan hin yaadanne hoo, qabdaa? Qabda jedheeman yaada.
Barroolee, softiweerii, appilikeeshinii moobaayilaa kan toora interneetii irraa gadi buufatte, erga gaafa kumpiyuutara yookaan moobaayila kee irraa bakka kuusaa qabatee attam bulte illee kan ittiin hin jenne hoo? Waan dhabdu miti. Siifan hubadha, anis akkuma keeti. Kun galaana jaarraa kanaa ti, walumaan daakaa jiraanna. Galaana ofiis hin guunne, isa daakus akkuma ofiitti bocu sana keessa jirra martuu.
Yoo akka koo taateef, waantotni armaan olii heddummatanii dalagaa irraa akka si danqan, filannoo akka sitti baay’isan, ofii keetiifis, waantota qabdu tokkoof illee kabaja akka hin qabaanne akka si taasisan shakkin hin jiru. Waantotni kun heddummachuunii fi qindoomina dhabuun isaanii mana kee, kompiyuutera kee, moobaayila kee, akkasumas sammuu kee magaalaa jeeqamte akka taasisan ofiima kiyyaa irraa ka’ee naaf hubatama.
“Kanas, sanas! Sunis maa hafa. Inni gamanaa kan kiyyaa, isa gamasiis eenyuufan dhiisaa”n dhaadannoo miilanaa ti.
Kun amaluma jarjaraa fi jawwaaraa nama bara si’anaa ti. Gaafuma dhalannee, guddannee, waldaa’iinsa hawaasaa keessatti hirmaachuu eegalle bikkituu harkaa fi sammuu irra nuuf kaa’an. Kanaaf ofii keenyaa nama biraa faana, waan qabnus kan namni kaan qabu faana madaalaa jiraanna. Kanumaaf dhiibbaa hawwiin oofamaa, haafa meeqa, moofaa meeqa gaafa walitti corru, nama waan caalle nutti fakkaata.
Dhugaan isaa garuu adda. Beekumsis ta’e, meeshaalee namni kan dhuunfaa isaa godhatu qindoomina hin qaban taanaan, yoo hamma malee baay’atanis ba’aa jedhamu. Ba’aa eelchaa, nama dadhabsiisu; nama butuchu. Filannoo namatti baay’isuun hamilee fi kalaqaa namaa ajjeesu.
Qabiyyeen meeshalee yookaan waantotaa baay’annaan bakka qabachuu isaanii garasitti iyyuu namni ofirraa bu’ee akka garaa isaatti akka hin dalagne danqaa ta’u. Akkasumas waanti namni barate, barachuu fedhus baay’annaan filannoo namaa heddummatee innumti qofti yeroo silaa oomishaaf ta’u qabata. Nama danqa, murtoo nama dhabsiisa, shakkituu nama taasisa.
Isa harkatti qabanii jiran haalaan utuu hin dhandamin isa kaan duukaa guxuxxa’uun, namni waanta kamiif illee kabaja akka hin qabaanne taasisa. Kana biratti immoo barichi bara fiigichaa ti. Qophee ta’anii fiiganii bakka yaadan ga’uuf ba’aawwan eelchaa sana ofirraa fuudhanii lafa kaa’uun dirqama dha. Waanti kam iyyuu waan baay’ateef guddatee guddaa nama hin godhu, ba’aa ta’ee deemsa nama dhorka malee. Kanumaaf natti fakkaata; ‘Yaraatu baay’ee dha’ kan jedhaniif warri adiin.
Dandeettiiwwan dhalli namaa horachuu danda’u warra gurguddoo keessaa inni tokko dandeettii waa filachuu ti. Qabeenyas, meeshaas, beekumsas, isa kanan fedha, hamma kanaan immoo barbaada jechuun hin danda’amu taanaan garaan namaa jooraa ta’a. Boqonnaa wajjin wal hin barin hafa.
Kanaaf seer-hundee waanta murtaa’aa barbaaduu, isa barbaadan immoo nuffii malee, utuu gargar hin kutin hordofuu, isa argatan immoo kabaja ta’uuf kennaniifii qindoominaan dhimma itti ba’uu namni martinuu of keessatti guddisuu qaba.
Hojii manaa
Meeshaalee manaa, uffata, sooftiweerota kumpiyuutara kee irraa, akaakuu kitaabotaa, barumsa barachuu barbaaddu fi kanneen kana fakkaatan akkamittiin murtaa’oo fi qindaa’oo akka ta’an gochuu dandeessa? Hafuurri ati baafatu anas dabalatee namoota hedduu fayyaduu danda’a. Kanaaf waa jedhi mee!
Yaadadhu! “Yaraatu baay’ee dha”, kun dhaadannoo keenya.
Bitadhaa!
Haajamee jajjabeessaa!
